W ponad tysiącletniej historii Sandomierza, dzień 1 września 1971 roku ma również swoje poczytne miejsce.
Zabrzmiał wówczas po raz pierwszy dzwonek w nowo otwartej szkole, Szkole Podstawowej Nr 1. W 1969 roku w północno-wschodniej części miasta, przy ulicy Stefana Okrzei rozpoczęto budowę nowej szkoły. Po dwóch latach ok. 1000 uczniów rozpoczęło w niej naukę, a pracę znalazło tu 37 nauczycieli.
Nowoczesna na owe czasy placówka miała 23 sale lekcyjne, bibliotekę, świetlicę z zapleczem kuchennym, gabinet lekarski i dentystyczny, salę gimnastyczną o pow. 180 m. kw.
Już w pierwszym półroczu uczniowie pracowali w kołach zainteresowań, rozpoczęły działalność organizacje szkolne tj. SKO, PCK, SKS, pojawili się harcerze i zuchy. Szkoła zaczęła tętnić życiem.
Od początku swojej pracy, dyrekcja szkoły, nauczyciele i rodzice wypracowywali model edukacyjny szkoły, skierowany w stronę uczniów, tych z dużymi możliwościami jak i tych mających trudności w nauce, uczestniczących w życiu szkoły, chcących rozwijać swoje indywidualne talenty i zainteresowania pracujących w organizacjach szkolnych.
Działania te miały na celu ukształtować młodego człowieka na dalsze lata jego nauki i pracy.
Pierwszym wyzwaniem było nadanie imienia szkole, wybór takiego patrona, który stałby się wzorem osobowym dla kolejnych pokoleń. Wybór padł na wielkiego polskiego uczonego, astronoma Mikołaja Kopernika.
27 maja 1973 roku Dyrektor Szkoły odebrał sztandar z rąk Przewodniczącego Komitetu Rodzicielskiego, a następnie przekazał go w ręce Przewodniczącego Samorządu Uczniowskiego.
Fakt ten upamiętnia pamiątkowa tablica z popiersiem astronoma wmurowana w holu parteru szkoły.
Podczas obchodów 3 rocznicy nadania szkole imienia i rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika miała miejsce kolejna uroczystość. W dniu 26 lutego 1976 roku otwarto w szkole pierwszą w Sandomierzu szkolną izbę Pamięci Narodowej, a szczepowi harcerskiemu nadano imię "Kopernikanie" i przekazano im pięknie wyposażona harcówkę.
Bardzo duża w latach 80-tych aktywność zuchów i harcerzy z sandomierskiej "jedynki" w pracy kulturowej, społecznej i edukacyjnej zaowocowała wieloma nagrodami i wyróżnieniami.
Zwieńczeniem tej pracy był fakt ufundowania przez Spółdzielnię Inwalidzką "Postęp" w Sandomierzu wspaniałego sztandaru dla szczepu harcerskiego "Kopernikanie". W połączeniu z obchodami X Wieków Sandomierza, 26 kwietnia 1980 roku harcerze złożyli ślubowanie na swój harcerski sztandar.
Na początku lat dziewięćdziesiątych szkoła wzbogaciła się o kompleks boisk sportowych do gier zespołowych oraz lekkiej atletyki.
W 1996 roku sandomierskie szkoły podstawowe przejął samorząd miejski. W widoczny sposób zmieniło to wewnętrzny i zewnętrzny wygląd szkoły. Nowe okna i drzwi, kafelki w łazienkach, nowy wystrój korytarzy i świetlicy, remonty kuchni i zaplecza sportowego, nowe komputery, zakup pomocy dydaktycznych to zasługa władz miejskich i oświatowych.
Rok 1999 to kolejna zmiana, ośmioletnia szkoła podstawowa została przekształcona w sześcioletnią szkołę podstawową. 10 kwietnia 2002 roku szóstoklasiści po raz pierwszy pisali sprawdzian kompetencji, a w czerwcu szkołę ukończyli pierwsi absolwenci nowej reformy.
Bardzo ważnym elementem jest posiadanie przez szkołę własnego hymnu, który rozbrzmiewa już prawie 30 lat, w czasie ważnych uroczystości szkolnych i nawiązuje w swoich słowach do patrona szkoły Mikołaja Kopernika oraz najlepszych cech umysłu i charakteru będących podstawą życiowego sukcesu.
W 35-letniej historii, szkołą kierowało 3 dyrektorów, których wspomagało 10 zastępców.
Pierwszym dyrektorem szkoły był mgr Wacław Czerwiec, który piastował funkcję do chwili przejścia na emeryturę tj. do 1991 roku.
Następcą została Pani mgr Anna Pietruszka pełniąca funkcję dyrektora do 1997 roku, a od 1 września 1997 roku dyrektorem szkoły jest mgr Waldemar Gosek.
W tym czasie wicedyrektorami szkoły byli : Henryk Dębowski, Stanisława Zmyj, Janusz Świtalski, Zofia Stanek, Anna Pietruszka, Zofia Balaszczuk, Ryszard Kiliański, Waldemar Gosek, Zofia Sworzyńska i Urszula Nosal.
W tym okresie kolejnym rocznikom uczniów swoją wiedzę, umiejętności, zasady postępowania przekazywało ok. 200 wspaniałych nauczycieli i pedagogów.
Jak wielki był i jest to potencjał ludzkich wartości, doświadczenia i wiedzy niech świadczy fakt, że ok. 20 nauczycieli "jedynki" pełniło bądź pełni funkcje dyrektorów szkół, wizytatorów i metodyków, bardzo wielu przeszło do pracy w szkołach średnich i gimnazjach.
Efekty pracy wszystkich nauczycieli określa dorobek szkoły w olimpiadach przedmiotowych, zawodach sportowych, przeglądach, konkursach i turniejach z wielu dziedzin działalności edukacyjnej.
Około 230 uczniów "jedynki" było laureatami bądź finalistami olimpiad przedmiotowych, a szczególne osiągnięcia dotyczą chemii - 52 laureatów i finalistów, języka polskiego - 48 i matematyki - 34.
W dalszej kolejności są laureaci i finaliści z języka niemieckiego - 20, historii - 19, geografii - 18, wiedzy technicznej - 13, języka rosyjskiego i biologii - po 9 oraz fizyki - 5.
Przez wiele lat Szkoła Podstawowa Nr 1, przez czasopismo "Płomyczek", była klasyfikowana wśród 49 najlepszych szkół za osiągnięcia w olimpiadach przedmiotowych.
Sukcesy te zaowocowały zaproszeniem szkoły do ogólnopolskiego turnieju szkół "Szóstka na szóstkę" oraz udziałem w turnieju edukacyjnym "Słowa, słówka i półsłówka".
Uczniowie szkoły brali udział w programie historycznym "Pocztówka z wakacji", zrealizowanym przez telewizję w kościele św. Jakuba i na staromiejskim rynku, natomiast harcerze oprowadzali nas po ziemi świętokrzyskiej w programie telewizyjnym "Ferie, ferie".
Zwycięstwa i sukcesy nie ominęły szkolnych sportowców, którzy zwyciężali na zawodach miejski, rejonowych, wojewódzkich, reprezentowali szkołę, miasto i województwo w imprezach makroregionalnych i ogólnopolskich.
Dorobek sportowców z "jedynki" to ponad 60 medali w mistrzostwach województwa i niezliczona liczba finalistów.
W każdym roku uczniowie szkoły byli widoczni na sportowych arenach.
Największe sukcesy sportowcy szkoły odnosili i odnoszą w piłce ręczne chłopców i lekkiej atletyce.
Kolejne pasmo sukcesów to osiągnięcia szkoły w wielu różnorodnych konkursach, przeglądach i turniejach.
Godnym odnotowania są zwycięstwa w przeglądach chórów acapella, konkursach piosenki dziecięcej, harcerskiej, rajdowej czy turystycznej.
Przez wiele lat sukcesami kończyli uczniowie naszej szkoły wojewódzkie turnieje wiedzy o woj. tarnobrzeskim, zwyciężali w turniejach "Wiedzy o Sandomierzu" a ostatnio w turnieju o woj. świętokrzyskim.
Liczne wyróżnienia otrzymywali uczniowie za konkursy plastyczne, literackie, poetyckie.
Nasi uczniowie osiągali bardzo dobre wyniki w konkursach wiedzy przeciwpożarowej i o bezpieczeństwie ruchu drogowego.
Swoisty charakter pracy szkoły od początku swojej edukacyjnej działalności związany jest z uczniami niepełnosprawnymi. Dzieci pokrzywdzone przez los, zdobywają tu wiedzę i praktykę, - jak funkcjonować w środowisku, jak przejść przez następne lata swojego życia. W tym czasie edukację pobierało w tej szkole ok. 400 uczniów niepełnosprawnych.
"Sprawni inaczej", lecz u nas zintegrowani z całą społecznością uczniowską, mają swoich przedstawicieli w Radzie Samorządu Uczniowskiego, wspólnie bawią się na dyskotekach, zabawach i imprezach szkolnych.
I oni mają swoje święto w szkole, obchodzony corocznie Dzień Niepełnosprawnych, gdzie demonstrują swoje prace, prezentują się w opracowanych przez siebie przedstawieniach.
Szczególny zaszczyt spotkał uczniów niepełnosprawnych w dniu 4 października 1996 roku, gdy mury naszej szkoły odwiedziła żona prezydenta Rzeczpospolitej, Pani Jolanta Kwaśniewska, która będąc w swych rodzinnych stronach odwiedzała placówki specjalnej troski. Dzieci przygotowały program powitalny i prezentowały swoje prace, wspólnie bawiły się z Panią Prezydentową.
Bardzo ważnym elementem pracy szkoły był i jest jej środowiskowy charakter. Szkoła gości w swoich murach szacowne babcie i dziadków, kochane matki z okazji ich świąt. Uroczystości te, podczas których niejednokrotnie w oczach ich uczestników kręciła się łza, stanowią o wielkiej popularności szkoły oraz są nieodzownym elementem wychowawczym
O trafności organizowania tych imprez mówią kierowane do szkoły podziękowania.
W dniu 17 maja 2002 r. Szkoła Podstawowa Nr 1 w Sandomierzu, popularna "Jedynka" obchodziła 30-lecie istnienia.
Rok szkolny 2001/02 obchodziliśmy jako rok jubileuszowy, gdzie przy okazji wszystkich szkolnych imprez i uroczystości fakt ten był przypominamy i podkreślamy, a dzień 17 maja 2002 roku był uroczystym zwieńczeniem tego jubileuszu.
Uroczystość trzydziestolecia była świętem wszystkich nauczycieli "jedynki", tych uczących obecnie, tych, którzy tu uczyli, a teraz pracują w innych placówkach oraz emerytowanych nauczycieli, którzy w tej szkole spędzili wiele pięknych lat swojego życia, którzy tworzyli historię tej szkoły, nadawali jej swoisty charakter, a więc emerytowani nauczyciele na czele z pierwszymi dyrektorami szkoły: Panem mgr Wacławem Czerwcem oraz Panią mgr Anną Pietruszką.
Uroczystość 30-lecia zaszczycili swoją obecnością: Pan mgr Ryszard Kasperek - Świętokrzyski Kurator Oświaty, wraz z wizytatorami z Oddziału Zamiejscowego Kuratorium Oświaty w Sandomierzu, pan mgr Andrzej Tenderowicz - Burmistrz Miasta Sandomierza oraz członkowie zarządu miasta, ks. dr. Jerzy Dąbek - Dyrektor Wydziału Nauk i Wychowania Katolickiego Kurii Diecezjalnej w Sandomierzu, Pani Barbara Bryła - przewodniczącą Rady Miasta wraz z wiceprzewodniczącymi, członkowie komisji oświaty, kultury i sportu z jej przewodniczącym Panem mgr Ryszardem Kiliańskim.
W uroczystych obchodach brali również udział: Pan mgr Jan Cież - naczelnik Wydziału Oświaty Urzędu Miasta, Pani mgr Halina Czarnecka - naczelnik Wydziału Oświaty, Kultury i Sportu starostwa powiatowego, Pani mgr Anna Parole - dyrektor Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Sandomierzu, dyrektorzy gimnazjów, szkół podstawowych i przedszkoli.
Liczną grupę stanowili nauczyciele, którzy pracowali w "jedynce", a obecnie przekazują swoją wiedzę uczniom w gimnazjach, szkołach średnich, na wyższych uczelniach, oraz nauczyciele aktualnie pracujący w szkole.
Swoją obecnością zaszczycili nas przedstawiciele instytucji współpracujących ze szkołą tj. Związku Harcerstwa Polskiego, Centrum Edukacji Kulturalnej Dzieci i Młodzieży, Ośrodka Pomocy Społecznej, Domu Opieki Społecznej, służby zdrowia, policji, Spółdzielni Inwalidów "Postęp", "Telwoltu", lokalnej prasy i radia.
Obecni byli kolejni współgospodarze szkoły, tj. Rada Rodziców z jej przewodniczącym Panem Januszem Pońskim, oraz byli absolwenci i przyjaciele szkoły.
Uroczyste obchody 30-lecia szkoły zostały dodatkowo upamiętnione okolicznościowym stemplem, który na kartach pocztowych otrzymywali uczestnicy imprezy.
Lokalna prasa zamieściła szereg informacji na temat naszej szkolnej uroczystości, a czasopismo społeczno-kulturalne "Sandomierzanin" w kolejnych numerach pisma publikowało obszerną historię szkoły. Z okazji jubileuszu został wydany specjalny numer szkolnej gazetki "GAGATEK".
W nowe 30-lecie weszliśmy razem z nową reformą oświaty, która postawiła przed szkołą bardzo wysokie wymagania.
W bardzo krótkim czasie dostosowaliśmy nasze metody pracy do współczesnych kierunków i wymagań, celów i zadań.
Nauczyciele poszerzali i uzyskali kwalifikacje do nauki przedmiotów w szkole podstawowej, także w chwili obecnej wszyscy posiadają odpowiednie kwalifikacje.
23 nauczycieli, co stanowi 72 %, ukończyło studia podyplomowe, a ogromnym sukcesem szkoły jest fakt, że już 22 nauczycieli uzyskało awans na stopień nauczyciela dyplomowanego.
W dalszym ciągu nasza praca ukierunkowana jest na ucznia, tak, żeby uzyskał wiedzę i umiejętności niezbędne do dalszej edukacji. Bardzo istotnym elementem w naszej pracy jest umożliwienie uczniom rozwijania swoich zainteresowań, pasji, zamiłowań i talentów.
Już od klasy pierwszej uczymy języka obcego, działają szkolne zespoły teatralne w klasach I - III i IV - VI, prowadzimy naukę gry na keybordzie, pracujemy z uczniami mającymi trudności w nauce oraz w kołach zainteresowań: matematycznym i przyrodniczym, prężnie działa integracyjna drużyna zuchowa, uczniowie doskonalą swoje zdolności artystyczne i sportowe.
Duży nacisk kładziemy na edukację regionalną, ekologiczną i zdrowotną, czego odzwierciedleniem są klasy, realizujące programy w oparciu o w/w ścieżki przedmiotowe.
Nauczyciele szkoły opracowali i wydali podręcznik pomocniczy do realizacji programu z edukacji regionalnej pt. "Sandomierz i zabytkowe sąsiedztwa".
Chcemy w ten sposób przybliżyć uczniom i wychowywać ich w duchu naszej "małej Ojczyzny" jakim jest nasz piękny Sandomierz.
Wychodząc naprzeciw zainteresowaniom uczniów organizujemy dla dzieci sandomierskich szkół podstawowych wiele imprez.
Cyklicznie w naszej szkole odbywają się konkursy matematyczno-przyrodnicze, historyczny o Sandomierzu dla klas I - III i IV - VI, plastyczny i literacki pod hasłem: "Sandomierz - miasto moje piękne", przeglądy kolęd i pastorałek, tańców regionalnych i małych form scenicznych. Dajemy możliwość wykazania się uczniom we wszystkich dziedzinach swoich zainteresowań. Wiele znaczących sukcesów odnieśli uczniowie szkoły w bardzo wielu różnorodnych konkursach międzyszkolnych i ogólnopolskich.
Dobre, bardzo dobre wyniki oraz laureatów mamy w międzynarodowym konkursie matematycznym "KANGUR".
Bardzo wysokie lokaty są udziałem uczniów w ogólnopolskich konkursach OMNIBUS, ALFIK, MAT, SUPER MÓZG, KRĄG,
Mamy laureatów i zwycięzców w konkursach plastycznych, ortograficznych, matematycznych, recytatorskich.
Sukcesy odnoszą nasi sportowcy, który zdobywają medale w zawodach powiatowych, zajmują finałowe lokaty w mistrzostwach województwa.
W dalszym ciągu kontynuujemy tradycje szkoły środowiskowej. Dzień Babci i Dziadka, Dzień Matki są stałymi uroczystościami szkolnymi, na które w dalszym ciągu przychodzi bardzo wiele babć, dziadków i matek.
Z chwilą powstania Domu Opieki Społecznej stale gościmy jego mieszkańców na naszych imprezach i uroczystościach. Organizujemy jasełka i spotkania wigilijne dla mieszkańców DPS w Sandomierzu, nawiązaliśmy współpracę z Sandomierskim Oddziałem Polskiego Związku Osób Niewidomych i Niedowidzących, z okazji Dni Niepełnosprawnych gościmy uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej "Integracja". Ściśle współpracujemy z Domami Dziecka w Skopaniu i Łoniowie, gdzie nasi uczniowie zawożą zebrane przez siebie zabawki, książki i upominki oraz środki pieniężne pochodzące z kiermaszy świątecznych.
Bardzo istotną rolę w życiu szkoły odgrywają jej uczniowie. Wybierany w demokratyczny sposób Samorząd Uczniowski jest faktycznym współgospodarzem i organizatorem bardzo wielu imprez i uroczystości.
Wielokrotnie powierzaliśmy uczniom odpowiedzialne zadania i zawsze mogliśmy na nich polegać. To również efekt wieloletnich tradycji szkoły, gdzie uczniowska władza samorządowa jest uroczyście przekazywana, gdzie ślubując na sztandar szkoły uczniowie są w pełni świadomi swoich funkcji i odpowiedzialności.
Za wyżej wymienione osiągnięcia i działania nasza szkoła w roku szkolnym 2000/2001 została zakwalifikowana do półfinału ogólnopolskiego konkursu "SUPER SZKOŁA" pod patronatem Pani Marszałek Senatu - Alicji Grześkowiak.
W roku szkolnym 2002/2003 Szkoła Podstawowa Nr 1 im. M. Kopernika w Sandomierzu przystąpiła do I edycji akcji - Szkoła z klasą - organizowanej przez Gazetę Wyborczą oraz Fundację Centrum Edukacji Obywatelskiej pod patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego.
Akcja została ogłoszona w maju 2002 roku, a od września 2002 roku przystąpiliśmy do realizacji sześciu zadań, z których każde należało do jednej z sześciu zasad zaproponowanych przez organizatorów akcji.
W dniu 10 października 2003 roku otrzymaliśmy CERTYFIKAT SZKOŁY Z KLASĄ. Znaleźliśmy się pośród 8 szkół powiatu sandomierskiego, które zdobyły ten tytuł w I edycji akcji, a jednocześnie byliśmy pierwszą szkołą z terenu miasta Sandomierza z tytułem "Szkoły z klasą".
Nie boimy się nowych wyzwań i dlatego przystąpiliśmy do programu Szkół Uczących Się, którego celem jest wprowadzenie do szkół systemu zapewniania jakości opartej na samoocenie, ocenie koleżeńskiej, a także na współpracy nauczycieli tak we własnej szkole, jak i na wymianie doświadczeń między szkołami. Program SUS dał szkołom jednolite oraz przejrzyste narzędzia i procedury wewnętrznej oceny jakości pracy. Od grudnia 2003 roku rozpoczęła się nasza praca związana z programem SUS. Pomyślnie przeszliśmy przez cykl szkoleń oraz w 2004 roku diagności z naszej szkoły opracowali i przedstawili Raport z mierzenia jakości pracy w Zespole Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Pustkowie. Staliśmy się członkiem Klubu Szkół Uczących Się, rozpoczęliśmy pracę nad czterema standardami, po ocenie których przez członków Rady Jakości Klubu SUS, postanowiliśmy przystąpić do panelu koleżeńskiego.
2.06.2006 roku odbył się w naszej "Jedynce" panel koleżeński, na którym nastąpiła prezentacja działań prowadzonych przez szkołę, innym członkom Klubu SUS.
Jako pierwsza szkoła w Sandomierzu uzyskaliśmy tytuł: "SZKOŁY UCZĄCEJ SIĘ".
Od roku 2005 bierzemy udział w akcji profilaktycznej "Zachowaj Trzeźwy Umysł". Akcji patronują Minister Edukacji Nauki i Sportu. Projekt został przygotowany przy współpracy amerykańskich organizacji: SADD ? Students Against Destructive Decisions (Uczniowie Przeciwko Destruktywnym Decyzjom) MADD ? Mothers Against Drunk Driving (Matki przeciwko Pijaństwu na Drogach) Positive Coaching Alliance (Liga Pozytywnych Trenerów). Główny cel profilaktyczny realizowany jest przez inicjowanie działań w trzech kierunkach stanowiących jednocześnie szczegółowe cele kampanii: promowanie zachowań prospołecznych i prozdrowotnych, przeciwdziałanie negatywnym skutkom używania alkoholu, narkotyków oraz stosowania przemocy. Promocja sportu jako alternatywy wobec patologii.
19 września 2006 roku w Centrum Olimpijskim w Warszawie zorganizowano finał piątego wydania kampanii "Zachowaj Trzeźwy Umysł", największego tego typu przedsięwzięcia w Polsce. Na tę uroczystość została zaproszona nasza uczennica klasy 5 Agata Andrzejewska, której praca plastyczna "Jak spędzam wolny czas" została wyróżniona. Agacie towarzyszyła pani Anna Rajkowska nauczycielka sztuki oraz dyrektor szkoły mgr Waldemar Gosek. Agata otrzymała w nagrodę radiomagnetofon.
Naszymi sprzymierzeńcami są rodzice, którzy wspierają szkołę w jej działaniach.